Papryki słodkie i ostre bez tajemnic

Papryka (Capsicum annuum L.) to jedno z najpopularniejszych warzyw uprawianych w ogródkach. Uwielbiana za słodki jak i ostry smak, piękne, intensywne kolory i wysoką zawartość witaminy C. Znana pod innymi nazwami zwyczajowymi takimi jak papryka owocowa, pieprz hiszpański, pieprzowiec roczny. Pochodzi z tropikalnych terenów Ameryki Południowej, w których uprawiana jest jako bylina. W Polsce ta ciepłolubna roślina jest uprawiana jako jednoroczna. Kiedy wysiewać paprykę? Jakie ma wymagania? Dzięki jakim zabiegom papryki #pieknierosna? Na te i pozostałe pytania znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

Skąd pochodzi papryka?

Papryka roczna (Capsicum annuum L.) jest najważniejszym gatunkiem z rodzaju Capsicum. Należy do rodziny Solanaceae-Psiankowatych. Wszystkie gatunki papryki pochodzą ze Środkowej i Południowej Ameryki. Uprawiali je meksykańscy Indianie już 5200 lat p.n.e.! Co ciekawe, uważali, że warzywa te są siedliskiem boga ognia i wierzyli, że jej duże spożycie pokrzepia potencję seksualną. 

Jak znalazła się w Europie? W 1943 roku czyli stosunkowo niedawno, trafiła do Hiszpanii za sprawą wyprawy Krzysztofa Kolumba. Stąd wzięła się nazwa pieprz hiszpański. Z ciepłych regionów morza Śródziemnego dostała się do Anglii, Francji, Włoch (XVI w), a później do Europy Środkowej. Głównie dzięki Węgrom została rozpropagowana na szerszą skalę. Dla nich stała się jarzyną i przyprawą narodową. Nazywali ją również “czerwonym złotem” ze względu na wysokie dochody uzyskiwane z jej eksportu. 

Na przełomie XVIII i XIX wieku pojawiła się w Indiach i Chinach za sprawą żeglarzy portugalskich. Dzisiaj w wielu rejonach świata jest uprawiana w różnych odmianach-od słodkich do bardzo ostrych. Warto wspomnieć również o innym, mniej znanym gatunku papryki z rodzaju Capsicum, papryce chińskiej- Capsicum chinense zwanej często pieprzem typu habanero lub po prostu papryką habanero. Jej owoce uznawane są za jedne z najostrzejszych w smaku.

Czy papryka ma więcej witaminy C niż cytryna? 

Owoce słodkich odmian są najczęściej spożywane jako warzywo, natomiast ostrych jako przyprawa. Jest to zależne od zawartości kapsaicyny -alkaloidu, który wpływa na ostrość. Odmiany zwane słodkimi zawierają jej niewiele, natomiast ostre wprost przeciwnie. Suszone, zmielone, przetworzone owoce niektórych odmian ostrej papryki to powszechnie znane ostre przyprawy: chilli, tabasco czy też pieprz cayenne. Używane do dań, poprawiają apetyt i trawienie. Surowe owoce ostrych odmian papryk rozgrzewają, poprawiają krążenie, przyspieszają proces spalania tłuszczu (polecane przy odchudzaniu!). Regularnie spożywane obniżają ciśnienie krwi.

Co ciekawe papryka jest bezkonkurencyjna jeśli chodzi o zawartość witaminy C! Ma jej kilkukrotnie więcej niż owoce cytrusowe w tym popularna u nas cytryna! Poza tym witamina ta nie ulega rozpadowi podczas suszenia, pieczenia czy gotowania. Najwięcej tej witaminy zawiera jednak świeża papryka. Można przygotować sobie ją pokrojoną w paseczki i spożywać jako przekąskę. Poza tym owoce papryki posiadają duże ilości beta karotenu i bioflawonoidów. Trudne nazwy, jednak najważniejsze jest to, że obydwie grupy związków przeciwdziałają powstawaniu komórek rakowych. Flawonoidy posiadają silne właściwości przeciwutleniające, a beta karoten neutralizuje wolne rodniki. We współpracy z witaminą C wzmacniają naczynia krwionośne. Poza tym zawierają duże ilości witaminy E i kwasu foliowego. Polecane są zatem dla kobiet w ciąży. Przez bogatą zawartość witamin pozytywnie wpływają na wygląd skóry, włosów i paznokci. Poza witaminami owoce papryki zawierają wiele składników mineralnych takich jak wapń, żelazo, potas. 

Ponadto papryka jest niskokaloryczna oraz zawiera duże ilości błonnika-można ją zatem spożywać bez wyrzutów sumienia. Proces odchudzania szczególnie wspomaga papryka ostra. Tutaj uwaga, zbyt duże jej spożycie może podrażnić błony śluzowe żołądka lub wątroby!

Wszechstronność papryki

Owoce papryki są szeroko stosowane w gastronomii ze względu na ich wszechstronność. Cenione są nie tylko za wartości odżywcze ale również za walory estetyczne jakie nadają potrawom. Paprykę poleca się spożywać na surowo-ma wtedy najwięcej wartości odżywczych. Można dodać ją do sałatek-chrupiąca, kolorowa i pyszna urozmaici każdą z nich. Często papryka jest poddawana obróbce termicznej-dodawana do przeróżnych pieczonych mięs, zup, sosów, zapiekana z farszem, innymi warzywami, grillowana itd. Polecam np. pyszną zupę krem pomidorowo-paprykowy, węgierski gulasz wołowy, chilli con carne czy placuszki paprykowe z kurczakiem. Popularne są również przetwory z wykorzystaniem papryki-marynowane, z dodatkiem ogórków, cukinii, pieczona papryka w zalewie octowej czy też pasta chilli. Wspomniane już wyżej przyprawy z suszonych owoców papryk są również bardzo cenione w gastronomii. Słodka papryka sproszkowana ma swoje miejsce chyba w każdej kuchni i dodawana jest do wielu potraw. Wędzona natomiast świetnie podbija smak gulaszu, sosów, ryb. Często stosowana jest w diecie wegetariańskiej. Ostre papryki nadają daniom pikanterii. Papryka jest naprawdę wielozadaniowa!

Kapsaicyna zawarta w papryce jest szeroko wykorzystywana również w przemyśle farmaceutycznym. Używana jest do wytwarzania maści, kremów, plastrów rozgrzewających, jest podstawą leków przeciwbólowych i wspomagających układ trawienny. Potrafi zmusić komórki rakowe do autodestrukcji. 

Jak uprawiać paprykę? Wymagania. 

Papryka pochodzi z tropikalnych rejonów jest więc ciepłolubna, co przekłada się na jej wymagania klimatyczne. Ma długi okres wegetacji i małą odporność na niskie temperatury z tego powodu uprawiana jest tylko z rozsady. Na miejsce stałe wysadź je po majowych przymrozkach (zazwyczaj po 15.V). Wprost uwielbia słońce, lepiej rośnie i owocuje na stanowisku ciepłym, słonecznym. Plon jest wtedy większy, owoce bardziej wybarwione i smaczniejsze! Jest wrażliwa na wiatry. Stanowisko uprawy  powinno być naturalnie osłonięte lub sadzona powinna być w towarzystwie wysokich roślin osłonowych. Zapobiega to łamaniu kruchych pędów, zrzucaniu liści, gubieniu pąków kwiatowych i owoców. Wymagania wodne papryki są wysokie -szczególnie wymagają regularnego podlewania w okresie wzrostu, kwitnienia i zawiązywania owoców. Najlepiej rośnie na wystawie południowej, osłoniętej od wiatru. Jeśli chodzi o wymagania glebowe papryka preferuje gleby o wysokiej zawartości składników pokarmowych i próchnicy, przepuszczalne, żyzne, (uprawiane w drugim roku po oborniku) i obojętnym pH. 

Porada Eksperta: “Nie uprawiaj papryki rok po roku na tym samym miejscu, ponieważ w glebie pozostają patogeny z poprzedniego roku! Pamiętaj również o dokładnym usunięciu resztek roślin  po zakończeniu uprawy.”

Największym zagrożeniem z chorób jest szara pleśń i zgnilizna twardzikowa natomiast ze szkodników wciorniastek, mączlik warzywny, mszyca. 

Porada eksperta: “Bardzo ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest ogławianie papryki. Zabieg ten korzystnie wpływa na wcześniejsze dojrzewanie owoców oraz wielkość plonu. Ponadto polepsza się barwa oraz wartość odżywcza owoców. Paprykę ogławiaj około połowy sierpnia. Polega to na uszczykiwaniu pędów górnych rośliny. Usuwaj również małe owoce i kwiatki, ponieważ roślina nie zdąży już wykarmić kolejnych owoców.”

Jak i kiedy wysiewać paprykę?

Z powodu długiego okresu wegetacyjnego i dużych wymagań cieplnych paprykę zaleca się uprawiać z rozsady, którą przygotowuje się w ogrzewanych pomieszczeniach (szklarnie, namioty foliowe, okienny parapet) już w marcu. Jeśli się spóźnisz i wysiejesz rośliny w kwietniu uzyskasz mniejszy plon. Wysiew bezpośrednio do gruntu nie wchodzi w grę ponieważ lato jest w Polsce zbyt krótkie i zimne. Przygotowanie rozsady trwa ok 9-10 tygodni. Oczywiście polecamy samemu zrobić rozsadę niż kupować ją w sklepie (jest o wiele droższa niż samodzielny wysiew!). Wysiewaj nasiona do wielodoniczek  lub małych doniczek wypełnionych ziemią do rozsad, umieść je na głębokość 0,5 cm, po 1 w punkt (=otwór). Wysiewając parę odmian warto sobie je podpisać używając drewnianych etykiet. Papryka wymaga ciepła i temperatury 22*C do wschodów, a po nich 18*C. Sadzonki należy przepikować do większych doniczek gdy będą miały liścienie i pierwszy liść właściwy (ok 14-21 dni po wysiewie). Czy tak przygotowaną rozsadę należy nawozić? 4-5 tygodni od wschodów raz w tygodniu można, najlepiej nawozem naturalnym np. biohumusem. 

Przed wysadzeniem do gruntu rozsadę można zasilić nawozem wieloskładnikowym. Rozsadę wysadza się do gruntu na miejsce stałe po ustaniu przymrozków, zazwyczaj po połowie maja. Kilka dni (7-10) przed wysadzeniem najlepiej rozsadę zahartować przez zwiększanie intensywności wietrzenia pomieszczeń i pozostawiania otwartych okien na noc. Rośliny należy sadzić w rozstawie 50 x 50 cm. Po posadzeniu obficie podlej. Aby gleba utrzymywała wilgoć można wyściółkować ją słomą, kompostem lub cienką włókniną. 

Zbiór i przechowywanie owoców

Od VIII do IX możesz cieszyć się kolorowymi owocami i zbierać plony! Odcinaj owoce nożykiem lub nożyczkami. Zacznij zbiór od połowy sierpnia obrywając dojrzałe (=odpowiednio wybarwione) owoce. Pozostałe owoce dzięki temu szybciej dojrzeją. Pamiętaj aby zebrać wszystkie owoce przed pierwszymi jesiennymi przymrozkami. Najbardziej wartościowa jest papryka krótko po zbiorze. Można przechowywać ją ok 5 dni (niektóre źródła podają, że w temperaturze 7-8*C nawet dwa tygodnie!) w lodówce jednak z dnia na dzień traci wartości odżywcze. 

Papryka nie tylko czerwona! Polecane odmiany papryk

Znanych jest ponad 2 tysiące odmian papryki! W naszym asortymencie posiadamy wiele ciekawych odmian, zarówno papryki słodkiej jak i ostrej. Polecam zakupić parę odmian zarówno słodkich jak i ostrych aby mieć wybór i różnorodność smaków i kolorów. Pamiętaj, że niewykorzystane nasiona możesz zostawić na następny rok-mają one długi termin ważności. Do przechowywania nasion przydatne będzie drewniane pudełko.

M.in. posiadamy ciekawą Kolekcję Papryk Ostrych, która oferuje odmiany takie jak: 

• ’Cyklon’-wczesna odmiana o czerwonych, ostrych owocach (5000 w skali Scoville’a=SHU). Doskonała do spożywania na surowo, na przetwory oraz do suszenia. Szczególnie polecana jako przyprawa.
• ’De Cayenne’ -jedna z najpopularniejszych odmian ostrej papryki, otrzymuje się z niej przyprawę jaką jest pieprz kajeński. Średnio wczesna odmiana o czerwonych, bardzo ostrych owocach (50 000 SHU). 
• ’Jalapeno M’ -dosyć znana odmiana papryki ostrej, szczególnie w gastronomii. Średnio wczesna odmiana o czerwonych, ostrych owocach (8 000 SHU). Z owoców tej odmiany uzyskuje się m.in. chipotle-dojrzałe owoce są suszone, a następnie wędzone. Chipotle używa się jako bazę do sosów, zup, przyprawę do mięs, dań z grilla itd. 
• ’Anaheim Chili’ -bardzo znana odmiana, średnio wczesna o słodko-ostrych owocach (2000 SHU). Spożywa się zarówno dojrzałe, czerwone owoce jak i niedojrzałe zielone. Znana również pod nazwą kalifornijskie chili. 
• ’Koral’ -znana pod nazwą papryka czereśniowa, często uprawiana przez Polaków. Można ją uprawiać również na tarasie czy balkonie! Koralowe, okrągłe, czerwone owoce są dosyć ostre (25 000 SHU). Często nadziewane serem i marynowane, grillowane, suszone lub spożywane na surowo. 
• ’Rokita’ -wczesna odmiana o długich, ciemnoczerwonych, lekko ostrych owocach (1000 SHU). Szczególnie polecana do uprawy w gruncie. 
• ’Serrano’ -średnio wczesna, plenna odmiana o niedużych, wydłużonych, czerwonych , ostrych owocach (10 000 SHU). Oprócz ostrości wyczuwalny jest również cytrusowy smak. Szczególnie popularna w kuchni meksykańskiej do przyrządzania sosu salsa.

Jak widzisz różnią się one skalą ostrości oraz wielkością owoców. Wszelkie informacje dot. uprawy danej odmiany znajdziesz na torebkach.

Wśród słodkich odmian polecam odmiany:

• ’Roberta F1’ -najlepsza polska odmiana do uprawy w gruncie, ale nadaje się też pod osłony. Bardzo wczesna i plenna. Charakteryzuje się słodkim, soczystym i kruchym miąższem. 
• ’Robertina’  -wczesna, bardzo plenna odmiana nadająca się do uprawy w gruncie jak i nieogrzewanymi osłonami. Owoce dojrzewają w skoncentrowany sposób. Mają bardzo smaczny, kruchy i gruby miąższ. 
• ’California Wonder’ -wczesna odmiana polecana do uprawy w gruncie. Wytwarza słodkawe, duże, ciężkie owoce o charakterystycznym, blokowym kształcie. 
• ’Ożarowska’ -średnio wczesna odmiana o bardzo dużych, czerwonych owocach i zwartym pokroju. Wymaga palikowania (jest dosyć wysoka), polecana do uprawy w tunelu. Owoce charakteryzują się grubym, soczystym i smacznym miąższem.
  

  

  

  

  oraz słodkie o owocach innych niż czerwone:
  

• ’Zorza’– wczesna odmiana o ciekawych, kremowożółtych owocach, polecana do uprawy w gruncie jak i pod osłonami. Łatwa w uprawie. Owoce bardzo smaczne, słodkie, soczyste.  
• ’Marta Polka’ -popularna wczesna odmiana o żółtych, soczystych owocach o grubym miąższu. Można ją uprawiać pod osłonami jak i w gruncie, jest bardzo odporna na niesprzyjające warunki atmosferyczne. Nie wymaga palikowania.
• ‘Oda’ -ciekawa odmiana o niezwykłych fioletowych, soczystych i słodkich owocach.  Bardzo wczesna i plenna, polecana do uprawy w gruncie, jednak pod osłonami również. Odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne. Niska, nie wymaga palikowania. 
• ’Rewia’ -bardzo wczesna odmiana do uprawy w gruncie i pod osłonami. Owoce w zarysie prostokątne, początkowo są zielone, później pomarańczowe. Bardzo soczysty, smaczny i gruby miąższ. 
• ’Sweet Chocolate’  -średnio wczesna odmiana o oryginalnej, brązowo czekoladowej barwie owoców. Miąższ o tym samym kolorze jest słodki, soczysty. Polecana do uprawy w gruncie jak i pod osłony. 
• ’Zulu’  wczesna, plenna odmiana do uprawy w gruncie i pod osłonami. Wytrzymuje niekorzystne warunki atmosferyczne więc polecana jest do gruntu. Owoce w oryginalnym, ciemnofioletowym kolorze sprawiają wrażenie czarnych i mają słodki, smaczny miąższ.
  

  

  

  

Posiadamy również różne odmiany papryki chińskiej:

• ’Habanero Red’ -najbardziej popularna odmiana papryki Habanero, uprawiana głównie w Meksyku. Wytwarza czerwone, małe, bardzo ostre owoce (300 000 SHU). Nie zaleca się spożywania ich na surowo!
• ’Habanero Orange’ -odmiana średnio późna o małych, dekoracyjnych, intensywnie pomarańczowych, bardzo ostrych owoce (300 000 SHU). Z pozoru wyglądają jak mandarynki na krzewie jednak niech Was to nie zmyli!
• ’Habanero Limon’  -bardzo plenna i łatwa w uprawie odmiana, polecana zarówno do gruntu jak i pod osłony. Bardzo ostre (ok 250 000 SHU) , małe, żółte owoce można spożywać na surowo (tylko dla miłośników ostrych potraw!) jak i marynować, dodawać do mięs, sosów, marynat. 
• ’Habanero Chocolate’-plenna odmiana nadająca się do uprawy w gruncie jak i pod osłonami. Małe, ozdobne owoce mają oryginalny czekoladowy kolor. Pozornie wyglądają na słodkie jednak oczywiście jak wszystkie Habanero są bardzo ostre (300 000 SHU).
  ’Okrasny Zvonek’ -późna odmiana o dzwonkowatych, czerwonych, bardzo ostrych owocach, (200 000 SHU)
  

  

  

  

   

   

   

  

Uwaga! Wszystkie ostre papryki należy obierać, kroić w rękawiczkach i uważać aby sok nie dostał się do oczu. Jeśli zjesz ostra paprykę i chcesz złagodzić odczucie palenia w gardle nie pij wody! Najlepsze będzie mleko, kefir lub lody, ewentualnie możesz przepłukać gardło olejem roślinnym. 

Mam nadzieję, że dowiedziałeś się czegoś więcej na temat papryk i zechcesz zrobić swoją rozsadę by cieszyć się pysznymi i zdrowymi warzywami w swoim ogrodzie! Powodzenia. Wysiewaj papryki i obserwuj jak #pieknierosna! 

Artykuł powstał we współpracy z Ekspertem Warzywnym #pieknierosna mgr inż. Joanną Maciejewską.