Top 10 ziół na parapetowe grządki w domu, czyli niech rośnie na zdrowie!

Marzysz o parapecie pełnym pachnących, aromatycznych ziół? Nie masz ogródka ale chcesz uprawiać rośliny? To nie problem. Pomyśl o parapetowej grządce ziołowej już teraz! Luty to bardzo dobry czas aby zaplanować domowy ogródek i zakupić nasiona. Zalet z uprawy ziół w domu jest wiele, przede wszystkim suszone zioła nie zastąpią smaku i aromatu świeżych, zerwanych prosto z doniczki. Zioła urozmaicą i wzbogacą smak każdej potrawy, a także ułatwią ich trawienie. Są również nieocenione w ziołolecznictwie ponieważ posiadają szerokie właściwości lecznicze. Poza tym uprawa ziół w domu jest naprawdę prosta, każdy z łatwością sobie z tym poradzi. Przeczytaj jakie zioła warto uprawiać w domu, jak i kiedy je wysiać oraz w jaki jeszcze sposób możesz je wykorzystać.  

Jak zacząć przygodę z parapetową grządką?

Jak w ogóle się za to zabrać? Przede wszystkim zacznij od wyboru parapetu! Najczęściej chcemy posiadać zioła w kuchni aby mieć je pod ręką w trakcie gotowania. Jest to oczywiście uzasadnione, jednak pod wpływem gotowania powietrze w tym pomieszczeniu staje się zbyt suche-trzeba wtedy pamiętać o stałym podlewaniu roślin. Najlepiej wysypać na podstawki doniczek kamienie, które będziesz regularnie zraszać (pomogą one utrzymać odpowiednią wilgotność podłoża). Najważniejsza jest jednak wystawa parapetu-musi być on jak najbardziej słoneczny, najlepiej zachodni lub południowy. Jeśli parapet w kuchni ma inną wystawę, a np. w salonie jest ona idealna dla ziół-załóż tutaj swoją grządkę. Zioła dodatkowo spełnią funkcje dekoracyjne, szczególnie, że w sklepach jest szeroki wybór pięknych doniczek i osłonek.

Jakie zioła wybrać? Top 10

Do domowej uprawy nadaje się wiele gatunków ziół. Zaskakujące prawda? Można z powodzeniem uprawiać rośliny jednoroczne, dwuletnie jak i wieloletnie. Zioła mają zazwyczaj małe wymagania i sprawdzą się dla początkujących ogrodników. Jeśli więc nie masz dużego doświadczenia, a chcesz zacząć uprawę roślin to zioła będą dla Ciebie idealne! Wszystkie najlepiej rosną na stanowisku słonecznym, więc tak jak wcześniej wspomniałam najlepiej wybrać słoneczny parapet. W przeciwnym razie taka uprawa może się nie udać, rośliny będą mniejsze, słabsze. Oczywiście można założyć taką grządkę z rozsady jednak polecam Ci zrobić to od podstaw, z nasion. Dlaczego? Przede wszystkim uzyskasz zdrowsze, silniejsze rośliny. Masz też pewność, że nie były pryskane żadnymi związkami chemicznymi, a nawożone tylko naturalnymi preparatami. Sam kontrolujesz uprawę a w efekcie wiesz co jesz. Poza tym to świetna zabawa, w którą możesz zaangażować resztę domowników. Tym bardziej, że zioła można wysiewać w domu już od marca-a wtedy jest jeszcze zima i często szukamy ciekawego zajęcia dla siebie i naszych dzieci. Prace ogrodnicze, kontakt  ziemią i roślinami relaksują, dają poczucie sensu, wpływają terapeutycznie, dają wiele satysfakcji i pobudzają ciekawość u dzieci. Jeśli nie wierzysz to spróbuj i sam się przekonaj!

Produkty z serii Domowy Ogród 

Polecamy szczególnie tą serię, ponieważ jest ona dedykowana właśnie uprawom domowym. Zespół naszych specjalistów wybrał gatunki, które są łatwe w uprawie i zadowolą nawet początkującego ogrodnika. Wśród tej serii proponujemy m.in. nasiona ziół. Są to najbardziej popularne i najczęściej używane w kuchni zioła (może poza stewią, do której chcemy jednak zachęcić. Dlaczego? Dowiesz się poniżej.)

• Tymianek właściwy “Słoneczko” (Thymus vulgaris)  -jest niską (20-40cm) byliną cenioną zarówno ze względu na właściwości lecznicze, wartości dekoracyjne i szerokie zastosowanie w kuchni. Ma bardzo atrakcyjny pokrój oraz pięknie pachnące kwiaty, które są jadalne (kwitnie VI-VIII)! Na pewno uatrakcyjni Twój ziołowy parapet. Tymianek to jedna z najwcześniej docenionych roślin-3500 letni egipski papirus wspomina o jego właściwościach leczniczych oraz wykorzystywaniu olejku do balsamowania zwłok. Szeroko stosowany w starożytności, głównie w rejonach basenu Morza Śródziemnego. Wykorzystywano go jako lek, przyprawę, świąteczne kadzidło (wierzono, że wygania ono zarazę z domu). Co ciekawe przez lata zioło to stosowano jako lek na nieśmiałość, bowiem nazwa pochodzi od słowa thymon=silny, odważny. Aktualnie używany w gastronomii-do przyprawiania mięsa mielonego, dań z roślin strączkowych, ryb, ziemniaków, zup. W smaku specyficzny, lekko ostry i gorzkawy. Ze świeżych liści uzyskasz pyszny napar, który dodatkowo może być stosowany do złagodzenia infekcji górnych dróg oddechowych, szczególnie kaszlu. W ziołolecznictwie wykorzystywane również właściwości bakterio- i grzybobójcze, wykrztuśne, przeciwzapalne olejków eterycznych i związków fenolowych występujących w tym ziole. 
  Czy wiesz, że kwiaty tymianku również są jadalne?
  
  
• Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) –wieloletnia, bardzo aromatyczna roślina o intensywnym kamforowo-żywicznym zapachu i oryginalnym smaku. Mimo, iż jest to bylina w naszych warunkach nie zimuje, uprawiamy więc ją jako jednoroczną. Ma bardzo małą wytrzymałość na niskie temperatury. Zioło to ma ciekawe, wąskie liście i drobne bladoniebieskie kwiaty, które są miododajne oraz przyciągają owady zapylające. Jej zwarty pokrój i piękne liście ozdobią każdy parapet. Jako przyprawa używany suszony jak i świeży do dań mięsnych, warzywnych, ziemniaków, sosów, olejów jadalnych czy pieczywa. Świeżą gałązkę można dodać do lemoniady lub herbaty-pyszny, orzeźwiający aromat gwarantowany! Rozmaryn ma również właściwości lecznicze-pobudza apetyt, wspomaga trawienie, działa żółciopędnie odkażająco i przeciwreumatycznie. Z roślin pozyskiwany jest olejek eteryczny wykorzystywany w kosmetyce, aromaterapii czy przemyśle perfumeryjnym.
  

  

 Jeśli chcesz dłużej cieszyć się wspaniałym zapachem tego zioła polecam naszą naturalną świecę sojową o zapachu rozmarynu! 

• Pietruszka naciowa mieszanka odmian (Petroselinum crispum subsp. crispum)–mieszanka pietruszki o gładkich i kędzierzawych, aromatycznych liściach. Pietruszka naciowa to dwuletnia roślina– w drugim roku uprawy zakwita. Natka zawiera  bardzo dużo witaminy C, A, B1 i B2, PP oraz wiele soli mineralnych. Można spożywać je na surowo, dodając do sałatek, koktajli, potraw albo też suszone. Świeże są jednak smaczniejsze i bardziej aromatyczne. Idealnie pasują do krewetek, dań makaronowych, mięsnych (szczególnie gulaszu z drobiu), warzywnych, zup, surówek. Pyszny jest koktajl z pietruszki, gruszki i banana, lemoniada pietruszkowa czy pesto z pietruszki! Zielone liście pietruszki udekorują każde danie. Korzeń pietruszki naciowej nie jest jadalny. Pietruszka ma również działanie lecznicze-działa moczopędnie, pobudza wydzielanie śliny i soków trawiennych. Warto mieć ją na swoim parapecie.

• Bazylia-mieszanka odmian typu Patio (Ocimum basilicum) –mix odmian o różnych kolorach liści, dorastające do 30 cm. Jedna z najpopularniejszych przypraw używanych w kuchni włoskiej jak i polskiej. Nie pochodzi z Włoch, a z Tajlandii, Wietnamu i części Indii. Jest to roślina jednoroczna o jajowatych, aromatycznych liściach o świeżym, lekko cytrusowym zapachu. Można je dodawać niemalże do każdej potrawy, jednak idealnie pasuje przede wszystkim do dań makaronowych, zapiekanek pizz i pomidorów. Pyszne są lemoniady, koktajle i smoothie na bazie bazylii. Koniecznie spróbuj również sernika bazyliowego!
  

  

Ekspert radzi: “Aby liście bazylii były bardzo aromatyczne uprawiaj ją na stanowiskach ciepłych i słonecznych”. Roślina będzie lepiej rosła w takim miejscu co przełoży się na lepszy, intensywniejszy smak”. 

Bazylia kwitnie od lipca do września wytwarzając piękne, różowe lub białe kwiaty. Należy je uszczykiwać (aby energia szła w liście, nie kwiaty), jednak zamiast je wyrzucić możesz je zjeść ponieważ tak jak liście są jadalne! Dodaj je do wody, sałatki, udekoruj nimi ciasto lub zrób z nich herbatę. Możesz również ściąć je i wstawić do wazonu zyskując darmowe kwiaty i niebanalną dekorację!

Olejek eteryczny z bazylii jest używany w przemyśle kosmetycznym i spirytusowym. Bazylia ma również właściwości lecznicze-wspomaga trawienie, likwiduje wzdęcia, działa przeciwskurczowo, przeciwzapalnie, moczopędnie. Co więcej spożywanie bazylii poprawia nastrój i przeciwdziała depresji! 

• Koper ogrodowy Compact (Anethum graveolens) -zwany potocznie koperkiem to jedna z najpopularniejszych przypraw w Polsce. Jest to roślina jednoroczna, bardzo łatwa w uprawie. Ziele kopru ma charakterystyczny, mocno aromatyczny, lekko korzenny smak. Wykorzystywany do wielu dań jako przyprawa-do ziemniaków, ryb, zup, sosów, mięs, sałatek, surówek. Pyszny jest sos koperkowy -idealny do mięs i jajek na twardo. Koperek w połączeniu z młodymi ziemniaczkami czy z rybą i cytryną to połączenie wprost idealne. Może lubisz też zupę botwinkę z koperkiem? Łodygi i kwiaty (kwitnie między VII a VIII wytwarzając żółte baldachy) dodaje się do kiszenia ogórków. Nasiona są tak naprawdę owocami i również są jadalne -przypominają w smaku kminek. Mają właściwości lecznicze-wiatropędne, przeciwskurczowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze. Olejki eteryczne są pozyskiwane zarówno z liści jak i owoców. Świeży koperek zawiera m.in. dużo witaminy C, A, manganu, wapnia i żelaza. Zawiera również bardzo mało kalorii. Pięknie urozmaici Twój ziołowy ogródek.

Koper jest bardzo łatwy do uprawy w doniczce. Preferuje miejsce jasne jednak nie bezpośrednio nasłonecznione. Najlepiej parapet/balkon wschodni lub zachodni. Najlepiej siać do od 15 kwietnia do 10 sierpnia.

Ekspert radzi:  “Aby mieć cały czas dostęp do koperku można wysiewać 1 rządek co 2 tygodnie. Koper wschodzi 10-14 dni, po miesiącu można zjadać pyszne, zielone listki.“

• Lubczyk ogrodowy (Levisticum officinalis) -król polskich ziół! Nieodłączny element polskiego, niedzielnego rosołu. Pochodzi jednak z terenów Iranu i Afganistanu. W medycynie ludowej uznawany za afrodyzjak o magicznych mocach. Jest to roślina wieloletnia, mrozoodporna, wytwarzająca dosyć duże, zielone, powcinane liście podobne do liści selera (ta sama rodzina). Użytkuje się zarówno liście jak i korzenie. Lubisz maggi? Lubczyk jest jednym z głównych jego składników. Warto jednak dodać do rosołu czy też zupy pomidorowej świeży lubczyk z własnej uprawy. Podbija on niesamowicie smak dań. Można dodawać go do pieczywa, masła, przetworów, marynować nim mięsa. Olejki eteryczne zawarte w korzeniu i liściach lubczyku mają właściwości wiatropędne, moczopędne, pobudzają wytwarzanie soku żołądkowego, przyspieszają trawienie. Niektóre źródła podają, że lubczyk wspomaga rzucanie palenia!

• Majeranek ogrodowy (Origanum majorana)– jest bardzo popularną przyprawą w polskiej kuchni. Często mylony z oregano ponieważ jest do niego podobny. W starożytności uważana za afrodyzjak oraz symbol błogosławieństwa dzieci i szczęścia. W Polsce uprawiany jako roślina jednoroczna ponieważ nie jest mrozoodporna. Drobne, liczne liście i pojawiające się w lipcu białe kwiatostany są niezwykle dekoracyjne i charakteryzują się silnym aromatem. Poza tym roślina ta jest miododajna i przyciąga owady zapylające! Majeranek jest szeroko stosowany w kuchni-do dań mięsnych (szczególnie tłustych), pasztetów, kiełbas, dań z warzyw strączkowych, jajek, zup. Szczególnie pasuje do żurku, białej kiełbasy, czy wątróbki z cebulą i jabłkiem. Suszony majeranek zachowuje aromat nawet przez kilka lat! Właściwości prozdrowotne tego zioła są znane i wykorzystywane od lat. Szczególnie polecany jest na kaszel, katar, chore zatoki, problemy z trawieniem. Przydatna w leczeniu kataru jest naturalna maść majerankowa. Majeranek ma właściwości uspokajające, wyciszające, łagodzi migreny i bóle głowy.
  

  

• Mięta okrągłolistna (Mentha rotundifolia) -chyba znana wszystkim roślina o aromatycznych liściach wykorzystywanych w gastronomii jak i ziołolecznictwie. Najpopularniejsza jest mięta pieprzowa, którą jednak lepiej uprawiać w gruncie. Mięta okrągłolistna jest w smaku słodko-gorzka, przyjemna i orzeźwiająca. Wieloletnia, ekspansywna roślina krzewiastego pokroju jest łatwa w uprawie. Polecana szczególnie przy dolegliwościach żołądkowych ponieważ ma właściwości przeciwwiatrowe, przeciwskurczowe, antyseptyczne, przeciwbólowe i łagodzące. Najbardziej znany jest napar z liści mięty ale można też dodać ją do wody, lemoniady, czy wykorzystać w różnych potrawach. Wspaniale komponuje się z deserami, czekoladą ale również z mięsem, sosami, pierogami z serem, zupami kremami, chłodnikami. Spróbuj przyrządzić miętowy sos i podaj go z czerwonym mięsem. Efekt murowany! Mentol pozyskiwany z liści jest też szeroko wykorzystywany w przemyśle farmaceutycznym.

Przed wysiewem włóż nasiona do lodówki na czas 7 dni. Wysiewaj je w kwietniu/maju. Po 2-3 tygodniach uzyskasz wschody. 

Kwiaty pojawiające się w VI do IX mogą być czerwonawe, różowe lub jasno-fioletowe. Również są jadalne! Można nimi udekorować potrawę, napój lub ściąć je i wstawić do wazonu.

• Oregano, lebiodka pospolita (Origanum vulgare) -często nazywane dzikim majerankiem. Wieloletnia roślina znana od wieków. Starożytni Grecy i Rzymianie uważali oregano za symbol szczęścia i radości. W średniowieczu wierzono, że chroni przed działaniem czarów. Jest to bardzo ważna przyprawa w kuchni śródziemnomorskiej i włoskiej, jednak używana powszechnie w różnych częściach świata. Liście pachną goryczką i pieprzem, są bardzo aromatyczne. Uzyskuje się z nich olejek eteryczny wykorzystywany w kosmetologii i ziołolecznictwie. Przyprawa stosowana głównie do dań włoskich, makaronów, pizz, ale również do zup, sałatek, sosów, dań z pomidorów, dań mięsnych, pieczywa. Wykorzystywana do produkcji likierów i wermutów. Oregano można wykorzystać do zrobienia pesto, dodać do bułeczek oraz zrobić z niego aromatyczny napar. Zioło to ma wiele właściwości leczniczych -działa przeciwbakteryjnie, przeciwskurczowo, wykrztuśnie, wiatropędnie i moczopędnie. Pobudza apetyt, działa nasennie i odtruwająco. Kiedyś wykorzystywano oregano do farbowania tkanin- gałązki i liście dawały czarny kolor, natomiast kwiaty różne odcienie barwy pomarańczowej. Biało-różowe kwiaty są również jadalne! Pięknie udekorują każdą potrawę. 

Nasiona oregano wysiewaj w kwietniu. Wartość przyprawową osiągnie w lipcu/sierpniu.

• Stewia ‘Sweetheart’ (Stevia rebaudiana) -jest to roślina jednoroczna. Jej liście używane są jako naturalny słodzik, który nie podnosi poziomu glukozy we krwi. Co ciekawe jest słodsza od cukru ale łatwiej wydalana z organizmu i niskokaloryczna. Wykazuje również właściwości lecznicze -działa przeciwzapalnie i immunosupresyjne. Pochodzi z Paragwaju i Brazylii, często nazywana “słodkim ziołem Paragwaju”. Wykorzystywana w przemyśle spożywczym jak i kosmetycznym. Możesz dodać ją do glinki, wymieszać z wodą i uzyskać maseczkę na twarz. Suszone liście stewii posiadają wiele wartości odżywczych korzystnie wpływających na zdrowie człowieka. 

Jak zrobić taki słodzik ze stewii? 100 g wysuszonych liści (jak suszyć? Zetnij gałązki, zwiąż w pęczek sznurkiem i powieś do góry łodygami w przewiewnym, ciemnym i ciepłym miejscu) zaparz w 0,5 l gotującej się wody. Gotuj wywar przez ok 10 minut, odstaw do ostudzenia na 30 minut i przefiltruj przez papierowy filtr do kawy. Taki słodzik można przechowywać w lodówce przez kilka tygodni! Ekstrakt jest bardzo słodki, do posłodzenia herbaty wystarczy kilka kropli. 

Porada Eksperta: “Aby Twój parapetowy ziołowy ogródek był ciekawy i różnorodny wysiej różne gatunki ziół. W ten sposób uzyskasz rośliny o różnym smaku, zapachu, właściwościach! Niewykorzystane nasiona możesz wysiać w następnym sezonie ponieważ nasiona mają długi termin ważności. Nasiona możesz przechowywać w pudełku drewnianym.”

Kiedy i jak wysiewać zioła w domu?

Wymienione gatunki ziół z serii Domowy Ogród można wysiewać od marca/kwietnia. Aby uzyskać całoroczny dostęp do świeżych ziół możesz wysiać je drugi raz w lipcu/sierpniu. Jak wysiewać nasiona ziół? Na każdym opakowaniu widnieje instrukcja wysiewu. Nie jest to jednak czarna magia-do wszystkich ziół przede wszystkim najpierw wybierz doniczkę/doniczki. Najlepiej jakby była do donica z dziurkami na dnie i z podstawką oraz z materiału odpornego na działanie wody. Dla lepszego drenażu wysyp na dno keramzyt, kamienie lub potłuczone doniczki (warstwę paru cm). Następnie wsyp ziemię (może być uniwersalna lub dedykowana do ziół czy warzyw)-nie syp ziemi do samego brzegu doniczki, zostaw ok 5 cm miejsca od góry. Pozwoli Ci to swobodnie podlewać rośliny bez ryzyka wylania się wody z doniczki na boki. W kolejnym kroku wysiej nasiona oraz podlej je. Ile nasion? Na każdym opakowaniu są wytyczne ile nasion danego gatunku należy wysiać do doniczki.

Pamiętaj aby utrzymywać stałą wilgotność podłoża! Najlepszy sposób aby sprawdzić, czy roślina nie potrzebuje podlania jest wetknięcie palca do ziemi. Jeśli jest suchy to znak, że trzeba ją podlać. Jeśli natomiast jest wilgotny to można odpuścić podlewanie. 

Jak dbać o zioła w domu?

• Nawożenie

Oczywiście najlepiej nawozić zioła naturalnym nawozem. Można samemu sporządzić wywar z pokrzywy. Zioła pochodzące z terenów ubogich w składniki pokarmowe np. tymianek, rozmaryn nie potrzebują nawożenia. 

Częstotliwość nawożenia:

-rośliny jednoroczne i dwuletnie raz w roku

-rośliny wieloletnie dwa razy w roku

• Podlewanie

Pamiętaj o regularnym podlewaniu ziół. Na słonecznym parapecie rośliny mają wzmożoną transpirację, szybciej tracą wodę, szczególnie latem. Sprawdzaj wilgotność podłoża dotykając go palcem. Jeśli jest suche-koniecznie podlej. Dbaj aby podłoże było stale wilgotne. Uważaj jednak na to aby nie przelać ziół! Grozi to uduszeniem się korzeni i w efekcie zniszczeniem roślin. 

• Pielęgnacja

Jeśli zauważysz suche, żółte gałązki lub liście-usuń je. Sukcesywnie przeglądaj swoje rośliny. Jeśli zakwitną -usuwaj kwiaty aby energia z rośliny szła w liście co spowoduje ich wzmożony wzrost. Jeśli zostawisz kwiaty roślina wytworzy mniej liści. 

Pro tip jak dłużej zachować aromat ziół

Chcesz dłużej cieszyć się ziołami i wykorzystywać je w kuchni? Oprócz znanych sposobów stosowania ich na świeżo, mrożenia i suszenia polecam zamrozić pokrojone zioła wymieszane z wodą, oliwą lub masłem w foremkach do lodu. Takie ziołowe kostki możesz dorzucić do dań-mają mocniejszy aromat niż suszone. 

Mam nadzieję, że ten artykuł przybliżył Cię do stworzenia swojej parapetowej grządki ziołowej! Wysiewaj zioła, patrz jak #pieknierosną i jedz zieleninę na zdrowie! Jak widzisz zioła mają bardzo szerokie zastosowanie nie tylko kulinarne ale również lecznicze i kosmetyczne. Wykorzystaj potencjał i magię płynącą z tych wspaniałych roślin!